โรงสีข้าวพระราชทาน
พื้นที่โครงการเมืองสหกรณ์ฯ ที่กิ่งอำเภอฆ้องชัย จังหวัดกาฬสินธุ์ มีสภาพดินและ น้ำอุดมสมบูรณ์เหมาะสำหรับการทำนามาก ทั้งยังมีคลองส่งน้ำสายหลักจากเขื่อนลำปาว ตัดผ่านส่วนกลางพื้นที่ สมาชิกสหกรณ์และชาวบ้านส่วนใหญ่ยังคงทำนาเป็นอาชีพหลักต่อเนื่องกันมาหลายชั่วอายุคน ในแต่ละปีมีข้าวเหลือกินและต้องนำข้าวเปลือกออกขาย เป็นจำนวนมาก พระราชพิพัฒนาทรพิจารณาเห็นว่า หากชาวนาได้ขายข้าวสารแทนการขายข้าวเปลือก ก็จะทำให้เกิดรายได้เพิ่มขึ้นอย่างแน่นอน พระราช พิพัฒนาทรได้ถวายพระพรขอพระราชทานโรงสีข้าวให้แก่สหกรณ์บริการถาวรพัฒนา จำกัด
นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอันล้นพ้นที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ จำนานหกล้านแปดแสนสองหมื่นบาทถ้วน เพื่อสร้างโรงสีข้าวพระราชทาน ณ ตำบลโนนศิลาเลิง กิ่งอำเภอฆ้องชัย จังหวัดกาฬสินธุ์ และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จฯ แทนพระองค์ทรงเปิด โรงสีข้าวพระราชทาน เมื่อวันที่ 9 พฤศจิกายน 2541
โรงสีข้าวพระราชทาน เป็นงานสำคัญในโครงการเมืองสหกรณ์ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ โดยมีพระราชพิพัฒนาทร (ถาวร จิตตถาวโร) เป็นประธานอุปถัมภ์อำนวยการ เพื่อสนองงานตามแนวพระราชดำริ ให้เป็น"โรงสีแห่งความสุขร่วมกัน" เพื่อประโยชน์ของสมาชิกสหกรณ์และเกษตรกรผู้ปลูกข้าวที่จะขายข้าวได้ในราคายุติธรรม ผู้บริโภคก็จะได้สินค้าดี ราคาที่เหมาะสมเช่นกัน และเป็นการส่งเสริมเศรษฐกิจชุมชนพึ่งตนเองตามแนวพระราชดำริที่เป็นรูปธรรม
นโยบาย เป้าหมายและแนวปฏิบัติ ของโรงสีข้าวพระราชทานมุ่งเน้นและหวังผลที่จะทำให้โรงสีข้าวพระราชทานเป็น โรงสีแห่งความสุขร่วมกัน ตามพระราชดำรัส ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๔๐ ความตอนหนึ่งว่า แต่ถ้าพูดถึงข้าวที่โรงสีนี้ใช้ ไปซื้อจากเกษตรกรโดยตรง โดยให้ราคาที่เหมาะสม เกษตรกรก็มีความสุขเพราะขายข้าวได้ราคาที่เหมาะสม และผู้บริโภคก็ซื้อในราคาถูกเพราะไม่ต้องมีการขนส่งมากเกินไป ไม่ต้องมีคนกลางมากเกินไป ตกลงผู้ผลิต ผู้บริโภคก็มีความสุข ปัจจุบันโรงสีข้าวพระราชทานผลิตข้าวสาร ข้าวกล้อง ออกจำหน่ายดังนี้ 1. ข้าวกล้องหอมมะลิ ( ข้าวกล้องเบอร์ 5 ) มีจำหน่ายที่ เทสโก้ โลตัส และ ท๊อปซูเปอร์มาร์เก็ต ทุกสาขาทั่วประเทศ 2. ข้าวสารหอมมะลิ 100 % 3. ข้าวฟ้าหยาด ติดต่อรายละเอียดและสั่งซื้อได้ที่ สำนักงานโรงสีข้าวพระราชทาน ศาลาพระราชศรัทธา วัดปทุมวนาราม ถนนพระราม 1 ปทุมวัน กรุงเทพฯ โทรศัพท์-แฟ๊กซ์ 0- 251-2313 และ โทรศัพท์ 2512315 ต่อ 16 และ 0-252-7330
สำหรับท่านที่จะซื้อไปบริโภค เชิญซื้อได้ที่ สหกรณ์บริการถาวรพัฒนา จำกัด สำนักงานข้างศาลาพระราชศรัทธา วัดปทุมวนาราม ถนนพระราม 1 ( ตรงข้ามสำนักงานตำรวจแห่งชาติ ) เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ 10330 สำหรับข้าวกล้องหอมมะลิ เบอร์ 5 จากโรงสีข้าวพระราชทานมีจำหน่ายที่โลตัส ซูเปอร์มาร์เกต และท๊อปซูเปอร์มาร์เก็ต และจุดกระจายสินค้าของโครงการเมืองสหกรณ์ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ *****
ผลการดำเนินงานของโรงสีข้าวพระราชทาน สมาชิกสหกรณ์ในพื้นที่โครงการเมืองสหกรณ์ฯ และชาวนาที่อยู่ในบริเวณใกล้เคียงนิยมขายข้าวเปลือกให้โรงสีข้าวพระราชทานกันเป็นจำนวนมาก เนื่องจากได้ราคาข้าวเปลือกที่เหมาะสม เป็นธรรม และนอกจากนี้ยังเป็นที่ยอมรับกันในหมู่ชาวนาว่าเครื่องชั่งข้าวเปลือกระบบดิจิตอลของโรงสีข้าวพระราชทานมีความเที่ยงตรงเชื่อถือได้ ซึ่งเป็นทางเลือกใหม่ที่ช่วยให้ชาวนาไม่ต้องถูกเอารัดเอาเปรียบจากพ่อค้าคนกลางได้เป็นจำนวนมาก ชาวนาส่วนใหญ่ชอบปลูกข้าวหอมมะลิ โดยใช้พันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพดีจากโรงงานผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของสหกรณ์การเกษตรกมลาไสย จำกัด ซึ่งตั้งอยู่ในบริเวณใกล้เคียงกัน พื้นที่ทำนาของโครงการเมืองสหกรณ์ฯ มีสภาพดินและน้ำที่เหมาะสมต่อการปลูกข้าวหอมมะลิ ดังนั้นข้าวหอมมะลิที่ปลูกในพื้นที่นี้จึงเป็นข้าวหอมมะลิที่มีคุณภาพดีมาก ผลการรวบรวมรับซื้อข้าวเปลือกของโรงสีข้าวพระราชทาน ตั้งแต่เริ่มเปิดดำเนินการจนถึงสิ้นปี ๒๕๔๖ ได้ปริมาณทั้งสิ้น ๒๖,๒๗๒ ตัน มูลค่า ๑๘๕.๕๒๓ ล้านบาทการแปรรูปและการจำหน่ายข้าวสาร โรงสีข้าวพระราชทานแปรรูปข้าวเปลือกหอมมะลิที่รวบรวมรับซื้อไว้แต่ละปีเป็นข้าวกล้องประมาณร้อยละ ๕๕ ข้าวเปลือกส่วนที่เหลือถูกแปรรูปเป็นข้าวสารชนิดขาว แต่เดิมคนไทยนิยมรับประทานข้าวกล้องกันน้อยมาก สาเหตุสำคัญประการหนึ่ง เนื่องมาจากข้าวกล้องมีราคาสูงถึงกิโลกรัมละ ๓๐ บาท ซึ่งแพงกว่าข้าวขาวชนิดเดียวกัน เพื่อสนองพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในการส่งเสริมให้คนไทยกินข้าวกล้อง โรงสีข้าวพระราชทานได้ร่วมมือกับการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ห้างสรรพสินค้า โลตัส และท๊อป จัดทำโครงการรณรงค์ให้คนไทยกินข้าวกล้อง (ข้าวกล้องเบอร์ห้า) โดยกำหนดราคาขายข้าวกล้องหอมมะลิไม่เกินกิโลกรัมละ ๒๐ บาท ทำให้ผู้ผลิตข้าวกล้องรายอื่นๆ ต้องลดราคาข้าวกล้องลงมาใกล้เคียงกัน ส่งผลให้คนไทยหันมากินข้าวกล้องกันมากขึ้น สหกรณ์บริการถาวรพัฒนา จำกัด ดำเนินการจำหน่ายข้าวสารทั้งแบบขายปลีกและขายส่ง ลูกค้าขายส่งที่สำคัญได้แก่ ห้างสรรพสินค้าเทสโก้โลตัส และ ท๊อป บริษัทเอกสหกิจอุตสาหกรรม จำกัด บริษัทวิทยุการบินแห่งประเทศไทย จำกัด โรงแรมโอเรียนเต็ล โรงแรมตะวันนารามาดา ภัตตาคารฟูจิ ร้านสวัสดิการพนักงานการไฟฟ้าฝ่ายผลิตฯ และร้านสวัสดิการทหารอากาศ ดอนเมือง เป็นต้น ส่วนการขายปลีกของสหกรณ์บริการถาวรพัฒนา จำกัด ได้เปิดร้านค้าที่บริเวณสวนป่าศาลาพระราชศรัทธา เพื่อจำหน่ายข้าวสารและสินค้าอื่นๆ ทั้งเครื่องอุปโภคและบริโภคที่ผลิตโดยสหกรณ์และกลุ่มอาชีพของสหกรณ์ต่างๆ ที่อยู่ภายใต้โครงการเมืองสหกรณ์ฯ สำหรับราคาขายปลีกข้าวสารของสหกรณ์บริการถาวรพัฒนา จำกัด ได้กำหนดราคาขายต่ำกว่าราคาข้าวชนิดเดียวกันในตลาดทั่วไปโดยเฉลี่ยประมาณร้อยละ ๑๐ นอกจากตลาดภายในประเทศแล้ว สหกรณ์บริการถาวรพัฒนา จำกัด ยังได้ส่งข้าวหอมมะลิไปจำหน่ายให้กับคณะศิษยานุศิษย์ของพระราชพิพัฒนาทร ซึ่งประกอบอาชีพอยู่ที่เมืองฮุสตัน มลรัฐเท็กซัส สหรัฐอเมริกา ตั้งแต่วันที่ ๑๖ สิงหาคม ๒๕๔๓ และที่เมืองลอสแอง เจอลิส มลรัฐแคลิฟอร์เนีย กับเมืองควีน มลรัฐนิวยอร์ก ตั้งแต่ปี ๒๕๔๔ จนถึงปัจจุบัน ผลการจำหน่ายข้าวสารข้าวกล้องและข้าวขาว ตั้งแต่เริ่มดำเนินการจนถึงสิ้นปี ๒๕๔๖ ได้เป็นจำนวนเงินรวมทั้งสิ้น ๒๐๒.๔๐๖ ล้านบาท